El Salvador’da bulunan Ciudad Romero’da adlı sahil kasabasında kadınlar, doğal kaynakların korunması, iklim değişikliğine uyum sağlama ve kolektif sorumlulukları barındıran güçlü bir toplumsal hareketin başında geliyor.Cristina Reyes, iki dönemdir Usulután ilinde bulunan Ciudad Romero’da belediye meclisi başkanlığı yapmakta. Elektriği, içilebilir suyu, yolları ve kadın hizmetlerini getirme konusunda yaptığı çalışmalar meclisin başına seçilmesine yardımcı oldu. Cristina Reyes ve aynı yörede yaşayan diğerlerinin bundan önceki yaşamları daha çok, macera, hayatta kalma mücadelesi ve direncin bir arada olduğu kahramanca bir öykü gibi.
Reyes ve ailesi, 1980-1992 yılları arasında 75.000 kadar can aldığı söylenen iç savaş sırasında, siyasal şiddet nedeniyle evlerini terk etmek zorunda kaldı. Kardeşiyle Birleşik Devletler’e kaçarken, orman ve mağaralarda yaşadıktan sonra nihayet kontrgerilla tarafından desteklenen komşu Honduras’ta sığınak bulabildi.
“Ama 1980’de El Salvador’a geri dönmek zorunda kaldık çünkü Honduras ordusu aynı El Salvador’da olduğu gibi, sivil halka karşı büyük bir baskı kampanyası yürütüyordu.” Reyes Ciudad Romero’daki evinde böyle söylüyor IPS’e ve devam ediyor: “ El Salvador’a dönmüştük ama buradaki ordu aynı şeyleri yapmaya devam ediyordu.”
Reyes, insan haklarını savunan Katolik rahiplere yapılan baskıları, yapılan tutuklamaları ve evlerinin yakılmasını içeren bu şiddet dolu operasyonu anlattı.
Şimdi yaşadığı köy, kutlamalardaki karmaşa sırasında keskin nişancılar tarafından suikasta uğrayan bu rahiplerden birinin, Archbishop Óscar Arnulfo Romero, anısına adlandırılmış.
“Eve geri döndüğümde geriye hiçbir şey kalmamıştı, tek bir köpek bile,” diye devam ediyor Reyes: “Tanık olduğumuz katliamlar nedeniyle gerilla olduk.”
O günlerde, sol kanattan çeşitli partiler Farabundo Martí Ulusal Kurtuluş Cephesi (FMLN) adı altında bir araya geldiler. Reyes ve kız kardeşi bir yandan kocalarını ve çocuklarını kaybetmiş kadınlara yardımcı olurken, bir yandan da gerillalar tarafından yürütülen bir radyo istasyonunda çalıştı.
Bu onu, Usulután’daki Aşağı Lempa Nehri bölgesine taşınmadan önce, başkent San Salvador’da kadın teşkilatlarında çalışmaya yöneltti. “Yiyecek yardımı çalışmalarının başlamasına yardım ettik ve şimdi de elektrik kullanılabilirliği üzerinde çalışıyoruz,” diyor Reyes ve devam ediyor: “ Ve buraya bir hastane inşa etmeyi planlıyoruz.”
Reyes, La Coordinadora de Bajo Lempa y Bahía de Jiquilisco olarak adlandırılan ve UNESCO tarafından Xiriualtique-Jiquilisco Biyosfer Rezervi ilan edilmiş bu bölgede, 100’den fazla topluluk içinde aktif olan taban kesiminin bir araya gelmesiyle oluşmuş daha geniş bir toplumsal hareketin parçası.
İçinden Lempa Nehri geçen bu sahil bölgesi, ülkenin en geniş mangrov ormanlarına ev sahipliği yapıyor. Köylerdeki politik kararlar yerel meclis tarafından alınıyor. La Coordinadora’nın bir parçası olan Mangrov Derneği yerel halkın, iklim değişikliğinden kaynaklanan su baskını ve sel gibi sık sık gerçekleşen felaketlere karşı geliştirdiği bir oluşum.
Mangrov Derneği yönetim kurulu üyelerinden Estela Hernández “Bizim toplumsal hareketimizde, topluluklar kendi kaynaklarını kendileri yürütüyor,” diyor IPS’e. “Aynı zamanda yeni ulusal hükümetin politikalarının, besin yetersizliği, çevre yönetimi, su ve yerel meclislerin karar alması konularında yaptığımız eylem ve düzenlemeleri kapsadığını garantiye almak için de çalışıyoruz.”
Hükümet şu anda, 1992 barış anlaşmasından sonra teslim olan ve ana muhalefet partisi olmasının ardından, sol kanadı, altı milyon insanın yaşadığı bu Orta Amerika ülkesinde ilk defa iktidara taşıyan 2009 seçimlerini kazanmış Farabundo Martí Ulusal Kurtuluş Cephesi’nin elinde.
Aynı zamanda Mangrov Derneği’nin yönetim kurulu üyelerinden olan María Elena Vigil, kimi toplulukların, hükümet tarafından işletilen ve dört barajı idare eden Lempa Nehri Hidroelektrik Komisyonu (CEL) aleyhine örgütlenmelerine yardımcı olmaya çalışıyor.
“Yağmurun çok yağdığı dönemlerde barajlardan birinde su salınımı oluyor. 15 Eylül barajı olarak bilinen bu baraj kimi zaman yeterli uyarıyı vermediğinden hasat ve hatta can kabına yol açan akıntılara neden olabiliyor.”
“Zarar görmüş topluluklar bu sel baskını yüzünden bulundukları yerleri terk etmek zorunda kalıyor,” diyor Vigil IPS’e. “Bu yüzden hidroelektrik şirketlerine karşı faal bir şekilde örgütleniyoruz.” Vigil ayrıca, böbrek yetmezliği dâhil birçok hastalığı tetikleyen kimyasal gübre ve zehirli artım ilaçları kullanan şeker kamışı endüstrisine karşı yürütülen mücadeleye de öncülük ediyor.
“Bölgede hastalıklar gittikçe arttı,” diyor Vigil. Püskürtüldüğünde havaya oradan yemeğimize ve suyumuza ve hatta sahildeki mangrovlara bulaşan kimyasallardan da şikâyet ediyor.
La Coordinadora ile çalışan Dolores Esperanza Maravilla, hasatların ve yerel toplulukların gördüğü zarardan sorumlu tuttuğu Lempa Nehri Hidroelektrik Komisyonu aleyhine yerel bir direniş hareketi düzenliyor. Geçen yaz olan su taşkınının zararlarının kıyısında, “Bu taşkınlardan hidroelektrik şirketleri sorumlu ve bunun gibi el konulan başka yerler de var,” diyor Maravilla.
Taşkın olduğu sırada ilk gelenlerden biriydi Maravilla. Gelip gerekli tedbirlerin alınması ve yeterli çabanın gösterilmesi için cep telefonuyla çektiği felaketin fotoğraflarını Tarım Bakanlığı’na baskı yapmak için kullandı.
Taban topluluklarının örgütlenmesindeki çabalarının yanında, El Salvador’daki birçok kadın, ulusal yetişkin okuryazarlık programında eğitimlerini ileri götürme kararı almış durumda. El Carmen köyündeki okuma yazma programına dâhil üç kadın matematik problemlerini çözmek ve eğitmenleri tarafından temin edilen döviz kurlarını çevirme ödevlerini yapmak için çalışma kitaplarını kullanıyorlar.
Öğrencilerden biri olan María Concepción Ortillo, “Bunun için uzun süre bekledik,” diyor IPS’e. “Savaş okumamıza engel oldu. Çoğumuz gerilla ya da askerdik. Bugün burada olmaktan mutluyum ve biz kadınlar artık bu toplum içinde ileri yürümeye devam edebiliriz.”
Reyes, son yıllarda yapılan kadın örgütlenmesi çalışmalarında kazanılan en büyük başarılardan birinin “birbirimize verdiğimiz güven” olduğunu belirtiyor. Reyes, topluluğu tarafından idare edilen bir sığınak yapılmasına yardımcı oldu. Psikolojik danışmanlığı içeren, kadınların aile içi şiddet ya da cinsel taciz vakalarını güvenle bildirebilecekleri ve destek bulabilecekleri bir hizmet.
Reyes’ın meşgul yaşamı El Salvador’da devamlı olarak önem kazanan ve dikkat çeken taban kaynaklı toplumsal hareketlerde kadınların oynadığı rolün bir göstergesi. “Kadınlara yardım etmek için ne yapabileceğimizi çözmeye çalıştığımız bir yerdeyiz,” diyor Reyes. “Geleceğin ve bu çalışma gibi birçoğunun gelişini heyecanla bekliyoruz.”
[UpsideDown World’deki İngilizce orijinalinden Devin Keleş tarafından Latinbilgi için çevrilmiştir]
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder